Jaskra, często nazywana „cichym złodziejem wzroku”, jest jednym z głównych przyczyn nieodwracalnej ślepoty na całym świecie. Ta choroba oczu rozwija się często niezauważalnie, prowadząc do stopniowego pogorszenia widzenia. Warto zrozumieć, czym dokładnie jest jaskra, jakie są jej przyczyny, objawy oraz metody diagnostyki, aby móc skutecznie zapobiegać jej niepożądanym skutkom.

Czym jest jaskra?

Jaskra jest zespołem chorób ocznych prowadzących do postępującego uszkodzenia nerwu wzrokowego, który jest odpowiedzialny za przekazywanie obrazów widzianych przez oko do mózgu. Jego skutkiem jest stopniowa utrata pola widzenia, która z czasem może prowadzić do całkowitej ślepoty. Wyróżniamy głównie dwa rodzaje jaskry: otwartego kąta i zamkniętego kąta.Jaskra otwartego kąta - Jest to najbardziej powszechna forma jaskry. W tej wersji choroby płyn wewnątrz oka, który pomaga utrzymać odpowiednie ciśnienie, ma problem z odpływem, mimo że droga odpływu wydaje się być otwarta. Problem rozwija się powoli, co często powoduje, że na początkowych etapach choroba przebiega bez wyraźnych objawów, co z kolei może utrudnić wczesne wykrycie.Jaskra zamkniętego kąta - Ten typ jaskry jest mniej powszechny, ale o wiele bardziej poważny ze względu na swoją szybkość rozwoju. Występuje on, gdy droga odpływu płynu z oka zostaje fizycznie zablokowana, co prowadzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia wewnątrz niego. To stanowi sytuację wymagającą natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ niewłaściwie leczona jaskra zamkniętego kąta może prowadzić do trwałego uszkodzenia wzroku w bardzo krótkim czasie.Jaskra wrodzona - Ta forma jaskry występuje u niemowląt i jest związana z wadami w strukturze oka, które są obecne już od urodzenia. Charakterystycznym objawem mogą być większe niż zwykle i mgliste oczy dziecka. Wzmożone ciśnienie wewnątrz oczu u niemowląt wymaga szybkiej diagnozy i leczenia, aby zapobiec trwałemu uszkodzeniu wzroku.

Przyczyny jaskry

Podstawową przyczyną jaskry jest zwykle podwyższone ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, które powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego. To ciśnienie jest wynikiem zbyt dużej ilości płynu w oku, lub problemów z jego odpływem. Jednakże nie wszystkie przypadki jaskry są związane z tym problemem. W przypadku jaskry normotensyjnej uszkodzenia nerwu wzrokowego występują mimo normalnego ciśnienia wewnątrz oka.Inne czynniki ryzyka obejmują:
  • Wiek: ryzyko jaskry wzrasta z wiekiem, szczególnie po 60. roku życia.
  • Historia rodzinna: ryzyko jaskry jest wyższe, jeśli w rodzinie występowały przypadki tej choroby.
  • Długotrwałe stosowanie sterydów: stosowanie leków sterydowych, zwłaszcza w formie kropli do oczu, może zwiększać ryzyko jaskry.
  • Cienka rogówka: osoby z naturalnie cieńszą rogówką mają zwiększone ryzyko rozwoju jaskry.
Niezmiernie ważne dla wczesnego wykrywania i leczenia jaskry są regularne badania okulistyczne (szczególnie dla osób znajdujących się w grupach ryzyka).

Objawy jaskry i diagnostyka

Objawy jaskry mogą się różnić w zależności od typu i stadium choroby, co często sprawia, że diagnoza jest trudna w początkowych fazach. W przypadku jaskry otwartego kąta objawy początkowo są subtelne i rozwijają się powoli, co często prowadzi do zauważenia choroby dopiero przy znacznym uszkodzeniu wzroku. Typowe objawy jaskry, które mogą się pojawić w bardziej zaawansowanym stadium, to stopniowa utrata widzenia obwodowego, często opisywana jako „tunelowe widzenie".Z kolei jaskra zamkniętego kąta może rozwijać się szybko i powodować nagłe, ostre i łatwo zauważalne symptomy, takie jak:
  • Ostry ból oka
  • Zaczerwienienie oka
  • Nagłe zamglenie widzenia
  • Postrzeganie aureoli wokół świateł
  • Ból głowy
  • Nudności i wymioty, które są reakcją na ostry ból oczu i wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe
Jaskra wrodzona, zdiagnozowana u niemowląt, również ma swoje specyficzne objawy, takie jak nadmierne łzawienie, światłowstręt, oraz większe i mgliste oczy.Diagnostyka jaskry obejmuje kompleksową ocenę stanu zdrowia oczu, w celu wykrycia i zarządzania chorobą jak najwcześniej. Standardowe badania diagnostyczne obejmują:
  1. Tonometria: Pomiar ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, który jest kluczowy dla wykrywania i monitorowania jaskry. Wysokie ciśnienie może wskazywać na ryzyko uszkodzenia nerwu wzrokowego.
  2. Oftalmoskopia: Ta metoda pozwala lekarzowi obejrzeć bezpośrednio tarczę nerwu wzrokowego na dnie oka, co jest istotne, gdyż uszkodzenia tego nerwu są głównym znakiem jaskry.
  3. Perymetria: Badanie pola widzenia, które pomaga zidentyfikować utratę widzenia bocznego lub centralnego, typowe dla jaskry.
  4. Gonioskopia: Badanie, które pozwala ocenić kąt odpływu płynu w oku. Jest to kluczowe do rozróżnienia między jaskrą otwartego a zamkniętego kąta.
  5. Pachymetria: Pomiar grubości rogówki, który może wpływać na pomiary ciśnienia wewnątrz oka i jest ważny w diagnozie i zarządzaniu jaskrą.
 W przypadku stwierdzenia pierwszych objawów lub podejrzeń co do jaskry ważne jest, aby niezwłocznie skonsultować się z okulistą.

Najczęstsze pytania o jaskrę

Postaramy się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania dotyczące jaskry, aby lepiej zrozumieć tę chorobę oczu, która może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem. 

Czy jaskra jest uleczalna?

Jaskra, jako przewlekła choroba oka, nie ma obecnie znanego lekarstwa, które mogłoby ją całkowicie wyleczyć. Leczenie skupia się głównie na zarządzaniu chorobą poprzez kontrolowanie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, aby spowolnić lub zatrzymać postęp uszkodzenia nerwu wzrokowego. Obejmuje to stosowanie leków w postaci kropli do oczu, terapii laserowej, a w bardziej zaawansowanych przypadkach również operacji. Wczesne wykrycie i ciągła opieka okulistyczna są kluczowe do optymalizacji wyników leczenia i utrzymania jakości życia pacjenta.Więcej przydatnych i ważnych informacji na temat leczenia jaskry znajdziesz tutaj: https://oftalvision.pl/oferta/leczone-choroby/jaskra/. 

Czy jaskra jest operacyjna?

Chirurgia jaskry jest rozważana, gdy inne metody leczenia, takie jak leki czy terapia laserowa, nie przynoszą wystarczających efektów. Operacje, takie jak trabekulektomia (tworzenie nowego odpływu dla płynu w oku) czy implantacja tzw. mikrostentów, mogą znacznie obniżyć ciśnienie w oku i zmniejszyć ryzyko dalszego uszkodzenia wzroku. Decyzja o operacji jest zależna od indywidualnej oceny przypadku przez specjalistę.

Czy jaskra jest dziedziczna?

Tak, genetyczne predyspozycje odgrywają znaczącą rolę w ryzyku rozwoju jaskry. Jeżeli bliscy krewni (rodzice, rodzeństwo) mieli jaskrę, ryzyko zachorowania wzrasta kilkukrotnie. To podkreśla znaczenie rodzinnej historii chorób przy ocenie ryzyka i potrzeby regularnych badań okulistycznych.

Czy jaskra boli?

W większości przypadków jaskra otwartego kąta jest bezbolesna i nie daje ostrych objawów, co często prowadzi do późnej diagnozy. Natomiast jaskra zamkniętego kąta, mimo że rzadsza, może powodować gwałtowne i silne bóle oka, zaczerwienienie, a także inne symptomy, takie jak nagłe pogorszenie widzenia czy widzenie aureoli wokół świateł, wymagające natychmiastowej interwencji medycznej.

Podsumowanie

Jaskra pozostaje jednym z najpoważniejszych wyzwań w dziedzinie ochrony wzroku, zwłaszcza ze względu na jej podstępny charakter i potencjał prowadzenia do nieodwracalnej utraty widzenia. Zrozumienie jaskry, jej przyczyn, objawów i metod diagnostyki jest kluczowe dla wczesnego wykrycia i efektywnego leczenia. Regularne kontrole i badania okulistyczne, szczególnie dla osób w grupach ryzyka, są niezbędne w zapobieganiu postępowi choroby. Współczesne metody leczenia, zarówno farmakologiczne jak i chirurgiczne, oferują obiecujące możliwości zarządzania tą chorobą, co pozwala wielu pacjentom utrzymać dobry stan wzroku i jakość życia. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości czy symptomów niezbędna jest konsultacja z okulistą, który może dostosować odpowiedni plan leczenia i monitorowania stanu zdrowia oczu.